Roszczenie windykacyjne – czym jest i kiedy się je stosuje

Roszczenie windykacyjne to jedno z narzędzi prawnych, które stosuje się do ochrony własności. Określa się je również jako roszczenie wydobywcze lub roszczenie nieposiadającego właściciela przeciwko posiadającemu niewłaścicielowi. Dotyczy ono nieruchomości bądź rzeczy, natomiast roszczenia windykacyjnego nie można dochodzić w stosunku do gospodarstwa rolnego czy przedsiębiorstwa (nie są one nieruchomościami). W jakich sytuacjach się je stosuje, czy roszczenie windykacyjne ulega przedawnieniu, jak wygląda kwestia roszczenia windykacyjnego a zarzutu zasiedzenia i jak je odróżnić od roszczenia negatoryjnego? Odpowiedzi na te pytania poniżej – zapraszamy do lektury!

Prawo własności i jego ochrona

Aby zrozumieć, jak działa roszczenie windykacyjne (a bezpodstawne wzbogacenie się i inne okoliczności), warto najpierw dowiedzieć się, jak działa prawo własności i w jaki sposób jest chronione. Jest to prawo o rzeczowym charakterze bezwzględnym, przysługujące wyłącznie właścicielowi danej rzeczy, którą właściciel ten może dowolnie rozporządzać. Osoby trzecie muszą respektować prawo własności, a na wypadek jego naruszenia prawo przewiduje różne narzędzia do jego ochrony – w tym roszczenie windykacyjne, ale również roszczenie negatoryjne, roszczenie związane ze wzniesieniem budowli na cudzym gruncie, uzupełniające roszczenie właściciela i inne roszczenia windykacyjne (weksel oraz pozostałe dokumenty). Jedną z dróg może być również roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, a powództwo windykacyjne służy wówczas rozpoczęciu sprawy (wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy to inaczej odszkodowanie).

Czym jest roszczenie windykacyjne wg KC – definicja

Wedle zapisów Kodeksu cywilnego roszczenie windykacyjne jest roszczeniem o wydanie rzeczy właścicielowi. Czego dotyczy roszczenie windykacyjne? Nieruchomość oraz ruchomość – to główne przedmioty sporów windykacyjnych. Jak wcześniej zostało to wspomniane, roszczenie to nie może obejmować firmy lub gospodarstwa rolnego. Jakie przepisy regulują roszczenie windykacyjne? Podstawa prawna to Kodeks Cywilny (m.in. art. 222 par. 1 Kodeksu Cywilnego).

Roszczenia windykacyjne – kto może z nimi wystąpić?

Kto może wystąpić z roszczeniem windykacyjnym? Legitymacja czynna, czyli prawo do tego kroku, obejmuje przede wszystkim właściciela danej rzeczy. Warto tutaj wspomnieć, że właściciel ten będzie musiał przed sądem udowodnić prawo własności do rzeczy, co do której wysuwa roszczenie windykacyjne poprzez okazanie stosownych dokumentów (aktów notarialnych, wyroków sądu, testamentów i in.). Oprócz samego właściciela prawo do wysuwania roszczenia windykacyjnego ma również współwłaściciel, użytkownik wieczysty, najemca, dzierżawca czy osoba posiadająca uprawnienia do rzeczy z tytułu ograniczonych praw rzeczowych – ona również może zgłosić roszczenie windykacyjne (służebność, własnościowe prawo do lokalu spółdzielczego).

Powództwo windykacyjne – wobec kogo można je wysunąć?

Wobec kogo można wysunąć roszczenie windykacyjne? Legitymacja bierna (a więc sytuacja, w której dana osoba może zostać obciążona powództwem windykacyjnym) dotyczy zwykle posiadacza samoistnego, posiadacza zależnego oraz dzierżyciela nieruchomości.

Roszczenie windykacyjne – przykład

Przykładem roszczenia windykacyjnego jest sytuacja, w której osoba nieposiadająca tytułu własności do nieruchomości zajmuje ją w momencie, w którym właściciel nieruchomości chce jej wydania (a więc opuszczenia przez najemcę, dzierżawcę czy osoby obce). Roszczenie windykacyjne często dotyczy także pojazdów lub maszyn.

Roszczenie windykacyjne najemcy, użytkownika wieczystego… Jak się bronić przed windykacją

Skuteczną linią obrony wobec roszczeń windykacyjnych jest udowodnienie przed sądem, że osoba władająca rzeczą, ale jej nieposiadająca, otrzymała prawo do władania rzeczą od samego właściciela. Dowodem w takiej sprawie może być umowa najmu, dzierżawy, zastaw, użytkowanie wieczyste, umowa zatrzymania, prawo zarządzania majątkiem spadkowym i inne umowy.

Roszczenie windykacyjne między współwłaścicielami, czyli kiedy nie można wysuwać roszczeń

Co do zasady, roszczenia windykacyjnego nie może wysuwać współwłaściciel wobec innego współwłaściciela danej nieruchomości bądź rzeczy. Wyjątek dotyczy sytuacji, w której współwłaściciele dokonali podziału nieruchomości zgodnie z umową quad usum, czyli umową uprawnienia do korzystania z określonej części wspólnej jedynie przez współwłaścicieli wskazanych w tejże umowie. Wówczas można wysunąć wobec współwłaściciela roszczenie z umowy o podział do korzystania – podobne do roszczenia windykacyjnego.

Roszczenie windykacyjne – przedawnienie

Czy roszczenie windykacyjne przedawnia się? I tak, i nie – roszczenie windykacyjne dotyczące nieruchomości nie ma w polskim prawie terminu przedawnienia, natomiast roszczenie dotyczące ruchomości przedawnia się – i tutaj termin wynosi 6 lat (w sytuacji, w której roszczenie spowodowane jest prowadzeniem działalności, termin to 3 lata). Warto dodać również, że możliwe jest wygaśnięcie roszczenia windykacyjnego w momencie, w którym roszczenie to zostanie zaspokojone, przedmiot roszczenia przestanie fizycznie istnieć lub wtedy, gdy dojdzie do zdarzenia powodującego wygaśnięcie roszczenia bez jego zaspokojenia (przykładowo, gdy właściciel umrze). Sytuacja jest także inna, kiedy następuje roszczenie windykacyjne, a zasiedzenie nieruchomości staje się faktem – wówczas właściciel traci oczywiście prawo do własności, a co za tym idzie – do roszczeń.

Roszczenie windykacyjne a posesoryjne i negatoryjne

Roszczenie posesoryjne a windykacyjne – czym się różnią? Do tego dochodzi jeszcze roszczenie negatoryjne, które również wchodzi w wachlarz narzędzi ochrony własności. Roszczenie windykacyjne – jak już wcześniej zostało to wspomniane – chroni własność przed jej zatrzymaniem (jest roszczeniem o wydanie rzeczy), roszczenie negatoryjne chroni własność przed naruszeniem danej rzeczy lub nieruchomości, natomiast roszczenie posesoryjne daje właścicielowi prawo do ubiegania się o zaniechanie naruszeń rzeczy bądź nieruchomości oraz o przywrócenie stanu poprzedniego.

Przeczytaj też: Roszczenie negatoryjne jako środek ochrony własności >>

Roszczenie windykacyjne – opłata sądowa i pozew

Jaka jest cena roszczenia windykacyjnego? Opłata od pozwu to 5% wartości sporu, jednak nie mniej niż 30 zł i nie więcej niż 200 tys. zł. W pozwie należy oznaczyć strony sprawy (powoda i pozwanego), wskazać rodzaj pisma (przykładowo pozew o wydanie nieruchomości), a także opisać swoje żądanie oraz dowody, które przekonają sąd do słuszności twierdzeń powoda (w przypadku roszczenia windykacyjnego będą to przede wszystkim dowody na własność nieruchomości bądź rzeczy). W przypadku pozwu o wydanie nieruchomości sądem właściwym dla jego złożenia będzie sąd obejmujący zakresem pracy adres tej nieruchomość, a w przypadku pozwu o wydanie rzeczy ruchomej – sąd właściwy dla miejsca zamieszkania powoda.

*** Masz pytania lub wątpliwości? A może potrzebujesz konsultacji w zakresie roszczeń windykacyjnych? Zajrzyj do naszej zakładki Porady prawne >>